طلاق بائن چیست؟ ⚖️ 【انواع طلاق بائن و شرایط آن】

طلاق بائن یکی از انواع طلاق در فقه اسلامی است که اهمیت و جایگاه ویژه‌ای دارد. در این نوع طلاق، رابطه زوجین به صورت کامل و قطعی پایان می‌یابد و بازگشت زوج به یکدیگر جز با انجام عقد نکاح مجدد امکان‌پذیر نخواهد بود. در این مقاله، به اینکه طلاق بائن چیست؟ و بررسی ویژگی‌ها، احکام و آثار آن خواهیم پرداخت تا شما را با این موضوع مهم آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

برای دسترسی به وکلای مجرب کلیک کنید!
💎 10 تا از بهترین وکیل تهران 💎

معنی طلاق بائن چیست؟

طلاق بائن طلاقی است که در آن رابطه زناشویی بین زن و شوهر به طور کامل و قطعی پایان می‌پذیرد. در این نوع طلاق، اگر زوجین بخواهند به زندگی مشترک بازگردند، باید مراسم عقد نکاح را دوباره انجام داده و خود را به عنوان زن و شوهر به رسمیت بشناسانند.

یکی از مهم‌ترین نکات در مورد طلاق بائن این است که در این شرایط، زن هیچ گونه نفقه‌ای از همسر سابق خود دریافت نمی‌کند. به عبارت دیگر، پس از وقوع طلاق بائن، زن دیگر حق مطالبه نفقه را ندارد. همچنین در صورتیکه زوجه در جریان طلاق بائن، مهریه خود را به همسر سابقش ببخشد، حتی پس از اتمام عده نیز نمی‌تواند درخواست بازپرداخت مهریه نماید. اما اگر زن پس از اتمام مدت عده، خواستار دریافت مهریه شود، در این صورت طلاق از حالت بائن خارج شده و به طلاق رجعی تبدیل می‌شود.

نکته مهم دیگر اینکه در طلاق بائن، زوجه پس از اتمام عده، آزادی کامل در انتخاب همسر جدید را دارد و دیگر نیازی به اجازه همسر سابق خود ندارد. این در حالی است که در طلاق رجعی، زن تا پایان مدت عده، تحت سرپرستی و اختیار همسر سابق قرار دارد.

از لحاظ حقوقی، طلاق بائن از گونه‌های طلاق غیرقابل رجوع است که در صورت وقوع، هیچ گونه ارتباط و پیوندی بین زن و شوهر باقی نمی‌ماند. در واقع، این نوع طلاق به منزله فسخ کامل عقد ازدواج محسوب می‌شود. در شریعت اسلامی، این طلاق در مواردی خاص مانند طلاق ثلاثه یا اختلاف شدید بین زن و شوهر قابل اعمال است.

انواع طلاق بائن

در قسمت قبل گفتیم که طلاق بائن چیست؟ اینک به انواع آن میپردازیم. طلاق بائن در قانون مدنی به چهار صورت به رسمیت شناخته شده است. در این متن، به بررسی هر یک از این موارد خواهیم پرداخت:

طلاق زمانی که سن زن کمتر از ۹ سال باشد: در صورتی که زوجین تصمیم به طلاق بگیرند و سن زوجه کمتر از ۹ سال باشد، این طلاق از نوع بائن محسوب می‌شود. این به دلیل آن است که در این سن زوجه هنوز به بلوغ جنسی نرسیده و قادر به ایفای نقش همسری نیست. بنابراین، طلاق در این شرایط باید به صورت طلاق بائن صورت گیرد.

طلاق زن یائسه: خانمی که به سن یائسگی رسیده و دیگر قادر به باردار شدن نیست، در صورت تصمیم به جدایی از همسرش باید از طلاق بائن استفاده کند. این امر به دلیل آن است که در این شرایط زوجه دیگر قادر به ایفای وظایف همسری از جمله باردار شدن نیست و طلاق باید به شکل بائن انجام شود.

طلاق بائن در صورت عدم رابطه جنسی: در صورتیکه زن و شوهر در دوران عقد، رابطه جنسی با یکدیگر نداشته باشند و سپس تصمیم به جدایی بگیرند، طلاق آن‌ها از نوع طلاق بائن خواهد بود. در این حالت نیز رابطه زناشویی به طور کامل پایان یافته و بازگشت به آن نیازمند عقد مجدد است.

سه طلاقه: گاهی اوقات ممکن است زوجین سه بار از یکدیگر طلاق بگیرند. در این حالت، طلاق سوم آن‌ها از نوع بائن محسوب می‌شود. این به دلیل آن است که پس از سه بار طلاق، زوجین دیگر نمی‌توانند با یکدیگر ازدواج کنند؛ مگر اینکه زوجه ازدواج دیگری کرده و سپس از همسر جدید طلاق بگیرد.

احکام طلاق بائن

نخستین شرط برای صدور طلاق بائن آن است که زن در دوران عادت ماهیانه خود نباشد. این بدان معنا است که صیغه طلاق باید در زمانی جاری شود که زن در حالت پاکی از عادت ماهیانه باشد. این موضوع، از آن جهت اهمیت دارد که در صورت وجود حیض، امکان تشخیص بارداری زن وجود ندارد و این امر می‌تواند به بروز مسائل حقوقی پس از طلاق منجر شود.

همچنین، پس از جاری شدن صیغه طلاق بائن، چنانچه زن یائسه یا باکره نباشد، او باید به مدت سه ماه و ده روز عده نگه دارد. این دوره عده، فرصتی است تا زوجین بتوانند بر روی مسائل خود تأمل کرده و در صورت امکان، به آشتی و بازگشت به یکدیگر بیندیشند. همچنین، این فاصله زمانی، به منظور تعیین وضعیت بارداری زن و جلوگیری از هرگونه ابهام در این خصوص، ضروری است.

علاوه بر این، زوجین باید در زمان صدور طلاق، به سن بلوغ رسیده و از قدرت اختیار برخوردار باشند. به عبارت دیگر، طلاق بائن صرفاً در مورد افراد بالغ و دارای اهلیت حقوقی قابل اجرا است. این شرط، به منظور حفظ حقوق طرفین و جلوگیری از سوء استفاده از نابالغان در فرآیند طلاق، لحاظ شده است.

درنهایت، زوجین باید دادخواست طلاق خود را در دفاتر خدمات الکترونیک ثبت کرده و به دادگاه ارسال نمایند. این امر، به منظور ثبت رسمی طلاق و ایجاد سوابق قضایی در این خصوص، ضروری است. دادگاه پس از بررسی مدارک و احراز شرایط لازم، طلاق را تأیید و صادر خواهد کرد.

عده طلاق بائن چقدر است؟

عده طلاق بائن، مدت زمانی است که طبق شریعت اسلام، زن پس از طلاق باید آن را رعایت کند. این مدت، بسته به وضعیت زن و شرایط طلاق، متفاوت خواهد بود. در مورد زنان غیر یائسه که طلاق بائن داشته‌اند و قبل از نزدیکی طلاق گرفته‌اند، عده آن‌ها سه طهر (سه پاکی از حیض) است. به عبارت دیگر، تا زمانی که سه دوره عادت ماهیانه آنان سپری شود، عده بر آن‌ها واجب است.

اما در مورد زنانی که با توجه به سن و شرایط جسمی، عادت ماهیانه ندارند، مدت عده آن‌ها سه ماه خواهد بود. این افراد معمولاً زنان یائسه یا زنانی هستند که به دلایل پزشکی، عادت ماهیانه ندارند. همچنین در مورد زنان باردار که طلاق بائن دریافت می‌کنند، مدت عده تا زمان وضع حمل ادامه خواهد داشت. در این صورت، زن باید تا پایان دوره بارداری و زایمان، عده خود را نگه دارد.

جالب است بدانید که در مورد طلاق بائنی که پیش از نزدیکی اتفاق افتاده باشد، یا طلاق زن یائسه، الزامی به نگه داشتن عده وجود ندارد و این افراد، می‌توانند پس از طلاق، بدون محدودیت اقدام به ازدواج مجدد کنند.

شرایط عده طلاق بائن چیست؟

در قسمت های قبل به اینکه طلاق بائن چیست؟ و انواع آن پرداختیم. اینک در رابطه با شرایط آن بحث خواهیم کرد. شرایط عده طلاق بائن یکی از موضوعات مهم در حوزه حقوق خانواده است. در این زمینه، مسائلی همچون ارث، نفقه و مهریه باید مورد بررسی قرار گیرند. در خصوص موضوع ارث، باید گفت که در طلاق رجعی، چنانچه یکی از طرفین در زمان عده فوت کند، طرف دیگر از وی ارث خواهد برد. اما در طلاق بائن، بر اساس ماده 943 قانون مدنی، این حق ارث از بین می‌رود و طرفین از یکدیگر ارث نمی‌برند.

همچنین در خصوص نفقه در طلاق بائن، بر اساس قانون، به جز در صورت بارداری زوجه، زوج ملزم به پرداخت نفقه نیست. این در حالی است که در طلاق رجعی، مگر در صورت نشوز زوجه، وی مستحق دریافت نفقه از سوی زوج می‌باشد. از سوی دیگر، یکی دیگر از شرایط عده طلاق بائن، موضوع سکونت زوجه در منزل زوجیت است.

بر اساس ماده 1110 قانون مدنی، زوجه در طلاق بائن در طول عده می‌بایست در همان منزل زوجیت ساکن باشد و نمی‌تواند آن را ترک کند. این در حالی است که در طلاق رجعی، چنین الزامی وجود ندارد.

همچنین در خصوص موضوع تزویج مجدد زوجه در طلاق بائن، باید گفت که بر اساس ماده 1111 قانون مدنی، زوجه نمی‌تواند پیش از سپری شدن عده، با شخص دیگری ازدواج کند. این قاعده در مورد طلاق رجعی وجود ندارد.

مهریه در طلاق بائن

در هنگام ازدواج، یکی از موارد اصلی و مهم، موضوع مهریه می‌باشد‌. مهریه حقی است که مرد باید در اختیار همسر خود قرار دهد. این حق می تواند به صورت مبلغی پول، اموال منقول و غیر منقول و یا ترکیبی از این موارد باشد. مهریه را می توان به دو گروه اصلی مهریه عند المطالبه و مهریه عند الاستطاعه تقسیم کرد.

مهریه عند المطالبه به معنای مهریه ای است که همسر به محض درخواست می تواند آن را مطالبه نماید. در مقابل، مهریه عند الاستطاعه، مهریه ای است که مرد تنها در صورت توانایی مالی می تواند آن را پرداخت کند. در صورت طلاق بائن پیش از برقراری رابطه جنسی میان زوجین، مرد ملزم است نیمی از مهریه تعیین شده را در اختیار همسرش قرار دهد. این موضوع به دلیل این است که در این شرایط، همسر باکره است و احتمالاً طلاق در همان ابتدای ازدواج اتفاق افتاده است.

در صورتی که پس از برقراری رابطه جنسی، زوجین تصمیم به طلاق بگیرند، همسر می تواند تمام حقوق خود در رابطه با مهریه را مطالبه کند. این موضوع در هر دو نوع طلاق رجعی و طلاق بائن یکسان است و همسر می تواند از این حق خود استفاده کند.

طلاق بائن خلعی

طلاق بائن خلعی، نوعی از طلاق است که در آن زن، با پرداخت مالی به شوهر خود، از زندگی مشترک رهایی می‌یابد. این نوع طلاق، از دسته طلاق‌های بائن به شمار می‌رود که به معنای جدایی کامل و بازگشت ناپذیر میان زوجین است. در طلاق خلعی، زن به دلایلی چون تنفر یا عدم سازگاری با شوهر، تصمیم می‌گیرد که از مرد جدا شود.

بدین منظور، با پرداخت مبلغی به شوهر خود، او را راضی به طلاق می‌کند. این مبلغ، می‌تواند شامل مهریه، نفقه یا هر نوع مالی دیگری باشد که زن به شوهر خود می‌دهد. باید توجه داشت که در نظام حقوقی اسلامی، حق طلاق اصولاً به عهده مرد است و زن برای طلاق گرفتن، باید همسر خود را راضی کند.

بنابراین، طلاق خلعی راهی است که زن می‌تواند برای رهایی از ازدواج خود پیش بگیرد. در این نوع طلاق، زوجین دیگر هیچ حقی نسبت به یکدیگر ندارند و به طور کامل از هم جدا می‌شوند.

نفقه در طلاق بائن

بر اساس احکام فقهی، زن مطلقه در طلاق بائن تا پایان عده (سه ماه و ده روز)، مستحق دریافت نفقه از شوهر سابق خود نیست. این امر به این دلیل است که پس از طلاق بائن، دیگر هیچ گونه پیوند زناشویی میان آن دو وجود ندارد و مرد مسئولیتی در قبال تأمین معاش زن مطلقه نخواهد داشت. با این حال، این قاعده کلی دارای استثناهایی نیز می‌باشد.

در صورتی که زن در زمان طلاق، حامله باشد، مرد موظف است نفقه وی را تا زمان وضع حمل و شیردهی فرزند تأمین نماید. این نفقه شامل هزینه‌های زندگی روزمره، درمان و مراقبت‌های بارداری و همچنین هزینه‌های شیردهی فرزند خواهد بود. پس از تولد فرزند و پایان دوره شیردهی، دیگر مرد مسئول پرداخت نفقه زن مطلقه نخواهد بود.

همچنین، مرد حتی پس از طلاق بائن نیز موظف به تأمین نفقه فرزند خود خواهد بود. این امر به منظور حفظ حقوق فرزند و تأمین معاش وی صورت می‌پذیرد. مادر نیز در این میان به عنوان متولی و نگهدارنده طفل، مستحق دریافت هزینه‌های نگهداری و تربیت فرزند از سوی پدر خواهد بود.

جمع‌بندی

به طور کلی، در پاسخ به این سوال که طلاق بائن چیست؟ می‌توان گفت که طلاق بائن پیچیده‌ترین و حساس‌ترین شکل طلاق در فقه اسلامی است. این روش طلاق، با محدودیت‌های خاصی همراه است و طرفین باید در این فرآیند دقت لازم را داشته باشند. از همراهی شما تا پایان این مقاله سپاسگزاریم و امیدواریم که اطلاعات ارائه شده برایتان مفید واقع شده باشد. شما می‌توانید نظرات و سوالات خود را از طریق دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.